Bài 6: Momen lực. Điều kiện cân bằng của vật
Hướng dẫn giải Tìm hiểu thêm (Trang 75 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
<p>Kh&ocirc;ng chỉ nổi tiếng với ph&aacute;t hiện về lực đẩy của chất lỏng l&ecirc;n c&aacute;c vật, Archimedes c&ograve;n</p> <p>nổi tiếng với c&acirc;u n&oacute;i: &ldquo;H&atilde;y cho t&ocirc;i một điểm tựa, t&ocirc;i c&oacute; thể nhấc bổng quả đất l&ecirc;n&rdquo;. Đ&oacute;</p> <p>l&agrave; v&igrave; &ocirc;ng muốn khẳng định t&iacute;nh đ&uacute;ng đắn của định luật về đ&ograve;n bẩy đ&atilde; được kiểm chứng</p> <p>trong cuộc sống. Cho đến hiện tại, sau Archimedes h&agrave;ng ngh&igrave;n năm, ch&uacute;ng ta dễ d&agrave;ng</p> <p>giải th&iacute;ch cơ sở khoa học của quy tắc đ&ograve;n bẩy qua c&aacute;c kh&aacute;i niệm lực v&agrave; m&ocirc;men lực. Đ&acirc;y</p> <p>l&agrave; một trong số nhiều trường hợp m&agrave; kĩ thuật đ&atilde; đi trước khoa học. Rất nhiều kĩ thuật</p> <p>cổ xưa đ&atilde; được con người biết đến nhờ kinh nghiệm nhưng chỉ đến khi khoa học bắt kịp,</p> <p>x&acirc;y dựng cơ sở hiểu biết đầy đủ cho kĩ thuật ấy th&igrave; n&oacute; mới c&oacute; thể ph&aacute;t triển mạnh mẽ,</p> <p>được &aacute;p dụng v&agrave; đem lại hiệu quả tốt hơn.</p> <p>C&aacute;c hoạt động kh&ocirc;ng ngừng nghỉ của x&atilde; hội lo&agrave;i người l&agrave;m nảy sinh nhu cầu c&oacute; c&aacute;c kĩ</p> <p>thuật mới. Đ&ograve;i hỏi n&agrave;y khiến khoa học n&oacute;i chung v&agrave; vật l&iacute; n&oacute;i ri&ecirc;ng c&oacute; động lực v&agrave; lu&ocirc;n xuất</p> <p>hiện c&aacute;c vấn đề nghi&ecirc;n cứu mới. C&aacute;c nghi&ecirc;n cứu n&agrave;y ho&agrave;n th&agrave;nh sẽ quay lại gi&uacute;p cải tiến, n&acirc;ng</p> <p>tầm kĩ thuật.</p> <p>C&oacute; thể thấy r&otilde; điều n&agrave;y khi ta đi t&igrave;m c&acirc;u trả lời cho c&acirc;u hỏi đ&atilde; đặt ra ở đầu chủ đề về việc giảm</p> <p>thời gian tăng tốc của &ocirc; t&ocirc;. Ta c&oacute; thể dễ d&agrave;ng chỉ ra rằng để tăng gia tốc của xe th&igrave; cần tăng lực</p> <p>t&aacute;c dụng. Tuy nhi&ecirc;n, chuyển động của trục động cơ, của b&aacute;nh xe l&agrave; chuyển động quay n&ecirc;n thực</p> <p>tế th&igrave; m&ocirc;men lực (m&ocirc;men xoắn) của động cơ sẽ ảnh hưởng tới khả năng tăng tốc của xe. Ngo&agrave;i</p> <p>ra, để &ocirc; t&ocirc; đạt tới tốc độ cao th&igrave; c&ograve;n phụ thuộc tốc độ quay của trục động cơ v&agrave; c&ocirc;ng suất &ndash; đại</p> <p>lượng sẽ được t&igrave;m hiểu ở phần sau.</p> <p>H&atilde;y t&igrave;m hiểu th&ocirc;ng tin v&agrave; kể t&ecirc;n một số loại xe thường c&oacute; m&ocirc;men xoắn lớn.</p> <div class="ads_ads ads_1"> <p><strong>Lời giải:</strong></p> <p>- T&igrave;m hiểu th&ocirc;ng tin m&ocirc;men xoắn lớn.</p> <p>Th&ocirc;ng số&nbsp;<strong>m&ocirc;men xoắn</strong>&nbsp;(M xoắn) thể hiện độ lực tối đa m&agrave; động cơ xe &ocirc; t&ocirc; cung cấp. Một chiếc</p> <p>xe sẽ được đ&aacute;nh gi&aacute; đạt m&ocirc;men xoắn cực đại trong c&aacute;c trường hợp sau:</p> <p>+ M xoắn c&agrave;ng lớn: Điều n&agrave;y sẽ gi&uacute;p tăng lực k&eacute;o, k&eacute;o nhanh, k&eacute;o mạnh v&agrave; chở được trọng tải lớn.</p> <p>+ M xoắn cực đại đạt được khi v&ograve;ng tua m&aacute;y d&agrave;i: L&uacute;c n&agrave;y xe &ocirc; t&ocirc; c&oacute; thể tăng tốc nhanh v&agrave; chở được</p> <p>nhiều h&agrave;ng h&oacute;a nặng.</p> <p>+ M xoắn cực đại c&oacute; v&ograve;ng tua m&aacute;y thấp: Khi trường hợp n&agrave;y xuất hiện sẽ gi&uacute;p tiết kiệm nhi&ecirc;n liệu tối</p> <p>ưu v&agrave; c&oacute; khả năng tăng tốc mạnh hơn.</p> <p><strong>M&ocirc;men xoắn</strong>&nbsp;được xem l&agrave; đại lượng đặc trưng cho khả năng chịu tải tức thời của động cơ xe hơi.</p> <p>Đ&acirc;y l&agrave; đại lượng c&oacute; hướng, n&ecirc;n gi&aacute; trị thu về c&ograve;n t&ugrave;y thuộc v&agrave;o hệ quy chiếu. Do đ&oacute;, để đo lường</p> <p>sức mạnh của một chiếc xe th&igrave; người ta hay nhắc tới th&ocirc;ng số m&ocirc;men xoắn. Th&ocirc;ng số c&agrave;ng cao th&igrave;</p> <p>lực quay của b&aacute;nh xe c&agrave;ng mạnh.&nbsp;</p> <p>Ngo&agrave;i ra, gi&aacute; trị n&agrave;y c&ograve;n phụ thuộc v&agrave;o tốc độ v&ograve;ng tua m&aacute;y v&agrave; tại một v&ograve;ng tua n&agrave;o đ&oacute; th&igrave; n&oacute; sẽ</p> <p>đạt gi&aacute; trị cực đại. Trong bảng th&ocirc;ng số động cơ, m&ocirc;men xoắn được ghi ch&iacute;nh l&agrave; gi&aacute; trị cực đại.&nbsp;</p> <p>Đối với xe &ocirc; t&ocirc; sử dụng hộp số tay, m&ocirc;men xoắn được truyền tới hộp số nhờ thiết bị ly hợp, c&ograve;n</p> <p>hộp số tự động sẽ sử dụng hộp biến m&ocirc;. Nếu một chiếc xe c&oacute; v&ograve;ng tua cao, c&ocirc;ng suất lớn th&igrave; sẽ</p> <p>c&oacute; th&ocirc;ng số m&ocirc;-men xoắn n&agrave;y thấp hơn chiếc xe c&oacute; v&ograve;ng tua thấp, c&ugrave;ng c&ocirc;ng suất.&nbsp;</p> <p>- V&iacute; dụ một số loại xe thường c&oacute; m&ocirc;men xoắn lớn: Đối với mẫu xe Fiat Oltre, c&ocirc;ng suất 185 m&atilde; lực,</p> <p>tốc độ tối đa l&agrave; 130 km/h, m&ocirc;men xoắn 456 Nm th&igrave; sẽ th&iacute;ch hợp với c&aacute;c địa h&igrave;nh đồi n&uacute;i hơn.</p> </div>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài