Bài 1: Chuyển động tròn
Lý thuyết Chuyển động tròn
<p style="text-align: left;"><strong>Lý thuyết Vật lí 10 Bài 1: Chuyển động tròn</strong></p>
<p><strong><span id="anchor-item-0" class="toc-heading toc-lv-1" data-toc-lv="1">I. Mô tả chuyển động tròn.</span></strong></p>
<p><em><strong>- </strong></em><em>Một vật chuyển động tròn khi nó di chuyển trên một đường tròn.</em></p>
<p><em><strong>- </strong></em><em>Ví dụ: Đầu kim đồng hồ chuyển động trên mặt số là chuyển động tròn.</em></p>
<p><img src="https://vietjack.me/storage/uploads/images/257/40-1660545168.png" alt="" width="231" height="263" /></p>
<p><strong><span id="anchor-item-1" class="toc-heading toc-lv-2" data-toc-lv="2">1. Độ dịch chuyển góc và tốc độ góc</span></strong></p>
<p><em>- Giả sử một vật chuyển động trên một đường tròn bán kính r. Trong thời gian t vật đi được quãng đường s.</em></p>
<p><em> Góc </em><em>ứng với cung tròn s mà vật đã đi được kể từ vị trí ban đầu gọi là độ dịch chuyển góc. Độ dịch chuyển góc</em><em> </em></p>
<p><em>được xác định bởi: </em><img src="file:///C:/Users/Admin/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image007.png" width="13" height="20" /><em> </em></p>
<p><img src="https://vietjack.me/storage/uploads/images/257/41-1660545205.png" alt="" width="353" height="68" /></p>
<p> </p>
<p><em><strong>- </strong></em><em>Đơn vị của độ dịch chuyển góc là radian, kí hiệu là rad. Nếu s = r thì góc <span id="MathJax-Element-4-Frame" class="mjx-chtml MathJax_CHTML" style="box-sizing: border-box; display: inline-block; line-height: 0; text-indent: 0px; text-align: left; text-transform: none; font-style: normal; font-weight: normal; font-size: 21.78px; letter-spacing: normal; overflow-wrap: normal; word-spacing: normal; white-space: nowrap; float: none; direction: ltr; max-width: none; max-height: none; min-width: 0px; min-height: 0px; border: 0px; margin: 0px; padding: 1px 0px; position: relative;" tabindex="0" role="presentation" data-mathml="<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>&#x3B8;</mi><mo>=</mo><mn>1</mn><mtext>&#x2009;</mtext><mi>r</mi><mi>a</mi><mi>d</mi></math>"><span id="MJXc-Node-14" class="mjx-math" aria-hidden="true"><span id="MJXc-Node-15" class="mjx-mrow"><span id="MJXc-Node-17" class="mjx-mo MJXc-space3"><span class="mjx-char MJXc-TeX-main-R">=1 </span></span><span id="MJXc-Node-20" class="mjx-mi"><span class="mjx-char MJXc-TeX-math-I">r</span></span><span id="MJXc-Node-21" class="mjx-mi"><span class="mjx-char MJXc-TeX-math-I">a</span></span><span id="MJXc-Node-22" class="mjx-mi"><span class="mjx-char MJXc-TeX-math-I">d</span></span></span></span><span class="MJX_Assistive_MathML" role="presentation"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi><br /></mi><mo></mo></math></span></span></em></p>
<p><em><strong>- </strong></em><em>1 radian là một góc ở tâm ứng với một cung có độ dài bằng bán kính của đường tròn.</em></p>
<p><em><strong>- </strong></em><em>Đại lượng được xác định bởi độ dịch chuyển góc trong một đơn vị thời gian gọi là tốc độ góc:</em></p>
<p><img src="https://vietjack.me/storage/uploads/images/257/42-1660545248.png" alt="" width="371" height="71" /></p>
<p><em><span id="MathJax-Element-5-Frame" class="mjx-chtml MathJax_CHTML" style="box-sizing: border-box; display: inline-block; line-height: 0; text-indent: 0px; text-align: left; text-transform: none; font-style: normal; font-weight: normal; font-size: 21.78px; letter-spacing: normal; overflow-wrap: normal; word-spacing: normal; white-space: nowrap; float: none; direction: ltr; max-width: none; max-height: none; min-width: 0px; min-height: 0px; border: 0px; margin: 0px; padding: 1px 0px; position: relative;" tabindex="0" role="presentation" data-mathml="<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>&#x3C9;</mi><mo>=</mo><mfrac><mi>&#x3B8;</mi><mi>t</mi></mfrac></math>"><span class="MJX_Assistive_MathML" role="presentation"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mfrac><mi><img class="wscnph" style="max-width: 100%;" src="https://static.colearn.vn:8413/v1.0/upload/library/26052023/screenshot_1685081437-vEAMIV.png" /></mi></mfrac></math></span></span></em></p>
<p><em>- Trong đó <span id="MathJax-Element-6-Frame" class="mjx-chtml MathJax_CHTML" style="box-sizing: border-box; display: inline-block; line-height: 0; text-indent: 0px; text-align: left; text-transform: none; font-style: normal; font-weight: normal; font-size: 21.78px; letter-spacing: normal; overflow-wrap: normal; word-spacing: normal; white-space: nowrap; float: none; direction: ltr; max-width: none; max-height: none; min-width: 0px; min-height: 0px; border: 0px; margin: 0px; padding: 1px 0px; position: relative;" tabindex="0" role="presentation" data-mathml="<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>&#x3C9;</mi></math>"><span id="MJXc-Node-30" class="mjx-math" aria-hidden="true"><span id="MJXc-Node-31" class="mjx-mrow"><span id="MJXc-Node-32" class="mjx-mi"><span class="mjx-char MJXc-TeX-math-I">ω </span></span></span></span></span></em><em>là tốc độ góc. Đơn vị của tốc độ góc là radian trên giây (rad/s)</em></p>
<ol start="2">
<li style="font-weight: 400;"><strong><span data-toc-lv="2"> Tốc độ và vận tốc của chuyển động tròn đều</span></strong></li>
</ol>
<p><em>- Một vật chuyển động tròn đều khi nó di chuyển trên một đường tròn với tốc độ không đổi, tức là vật dịch </em></p>
<p><em>chuyển được các cung tròn có số đo góc như nhau sau những khoảng thời gian bằng nhau.</em></p>
<p><em>- Tốc độ của chuyển động tròn đều là không đổi nên tốc độ này bằng độ dài đường tròn chia cho thời gian đi</em></p>
<p><em> hết một vòng:</em></p>
<p style="font-weight: 400;"><span data-mathml="<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>v</mi><mo>=</mo><mfrac><mrow><mn>2</mn><mi>&#x3C0;</mi><mi>r</mi></mrow><mi>T</mi></mfrac></math>"><span aria-hidden="true">v=2πr/T</span></span></p>
<p style="font-weight: 400;"><em>Trong đó: r là bán kính của đường tròn.</em></p>
<p style="font-weight: 400;"><em> T là chu kì (thời gian vật đi hết một vòng)</em></p>
<p><em>- Vận tốc của chuyển động tròn tại mỗi điểm trên quỹ đạo có phương tiếp tuyến với quỹ đạo tại điểm đó.</em></p>
<ol start="3">
<li style="font-weight: 400;"><strong><span data-toc-lv="2"> Liên hệ giữa tốc độ và tốc độ góc.</span></strong></li>
</ol>
<p><em>- Tốc độ v của chuyển động tròn phụ thuộc vào hai đại lượng: tốc độ góc <span data-mathml="<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>&#x3C9;</mi></math>"><span aria-hidden="true">ω</span></span></em><em> và khoảng cách r từ vật đến tâm</em></p>
<p><em> quỹ đạo:</em></p>
<p style="text-align: center;"><em><img class="wscnph" style="max-width: 100%;" src="https://static.colearn.vn:8413/v1.0/upload/library/26052023/screenshot_1685076406-NfYUwx.png" /></em></p>
<p><strong><span id="anchor-item-4" class="toc-heading toc-lv-1" data-toc-lv="1">II. Lực hướng tâm và gia tốc hướng tâm.</span></strong></p>
<p><strong><span id="anchor-item-5" class="toc-heading toc-lv-2" data-toc-lv="2">1. Lực hướng tâm</span></strong></p>
<p><em>- Vận tốc của chuyển động tròn đều luôn luôn thay đổi vì hướng liên tục thay đổi, cho dù độ lớn của nó không đổi.</em></p>
<p><em> Và bởi vì vận tốc liên tục thay đổi, nên chuyển động tròn đều là chuyển động có gia tốc.</em></p>
<p><em><strong>- </strong></em><em>Lực tác dụng lên vật luôn hướng vào tâm quỹ đạo tròn nên được gọi là lực hướng tâm.</em></p>
<p><img src="https://vietjack.me/storage/uploads/images/257/44-1660545361.png" alt="" width="280" height="368" /></p>
<p><em>Lực hấp dẫn đóng vai trò lực hướng tâm</em></p>
<p><strong><span id="anchor-item-6" class="toc-heading toc-lv-2" data-toc-lv="2">2. Gia tốc hướng tâm</span></strong></p>
<p><em>- Vật chuyển động tròn đều chịu tác dụng của lực hướng tâm. Theo định luật II Newton lực hướng tâm gây ra</em></p>
<p><em> gia tốc cho vật, gia tốc này có cùng hướng với hướng của lực hướng tâm, nghĩa là luôn hướng vào tâm của </em></p>
<p><em>quỹ đạo tròn nên được gọi là gia tốc hướng tâm. </em></p>
<p><img src="https://vietjack.me/storage/uploads/images/257/45-1660545380.png" alt="" width="250" height="300" /></p>
<ul>
<li><em>Gia tốc hướng tâm có liên hệ với tốc độ v và bán kính quỹ đạo r theo biểu thức:</em></li>
</ul>
<p><img class="wscnph" style="max-width: 100%;" src="https://static.colearn.vn:8413/v1.0/upload/library/26052023/screenshot_1685076445-eMEP0t.png" /></p>
<p><strong><span id="anchor-item-7" class="toc-heading toc-lv-2" data-toc-lv="2">3. Lực hướng tâm và một số tình huống chuyển động tròn trong thực tế.</span></strong></p>
<p><em>- Một vài tình huống chuyển động tròn trong thực tế, trong đó lực hướng tâm không thấy rõ ràng ngay từ</em></p>
<p><em> đầu và liên quan mật thiết đến mức độ an toàn của chuyển động:</em></p>
<p><img src="https://vietjack.me/storage/uploads/images/257/46-1660545415.png" alt="" width="326" height="350" /></p>
<p><em>Lực ma sát đóng vai trò lực hướng tâm</em></p>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài
Hướng dẫn giải Mở đầu (Trang 106 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Câu hỏi 1 (Trang 106 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Luyện tập 1 (Trang 107 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Luyện tập 2 (Trang 108 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Câu hỏi 2 (Trang 108 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Luyện tập 3 (Trang 108 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Câu hỏi 3 (Trang 109 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Câu hỏi 4 (Trang 109 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Luyện tập 4 (Trang 110 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Luyện tập 5 (Trang 110 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Vận dụng 1 (Trang 110 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Câu hỏi 5 (Trang 110 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Tìm hiểu thêm (Trang 111 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải
Hướng dẫn giải Vận dụng 2 (Trang 112 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
Xem lời giải