Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ SGK Ngữ văn 9 tập 2 chi tiết
<div id="box-content">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<div id="sub-question-1" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p><strong>VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ - TÁC PHẨM</strong></p>
<p><strong>1. Tác giả</strong></p>
<p>- Thanh Hải (1930 - 1980) quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.</p>
<p>- Ông hoạt động văn nghệ trong suốt những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ và là một trong số những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền</p>
<p>Nam thời kỳ đầu.</p>
<p><strong>2 Tác phẩm</strong></p>
<p><strong>- Hoàn cảnh sáng tác: </strong>Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được viết không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến cuộc sống, đất nước và ước nguyện của tác giả.</p>
<p><strong>- Thể thơ: </strong>Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” thuộc thể thơ năm chữ.</p>
<p><strong>- Bố cục: </strong>Gồm 4 phần:</p>
<p>+ Phần 1. Khổ thơ đầu: Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên, đất trời.</p>
<p>+ Phần 2: Tiếp theo đến “<em>Cứ đi lên phía trước</em>”: Hình ảnh mùa xuân đất nước.</p>
<p>+ Phần 3. Tiếp theo đến “<em>Dù là khi tóc bạc</em>”: Những suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ trước thiên nhiên đất nước.</p>
<p>+ Phần 4. Khổ cuối: Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua điệu ca Huế.</p>
<p><strong>- Nhan đề:</strong> Nhan đề thể hiện ý nguyện của tác giả là muốn làm một mùa xuân nhưng chỉ là một mùa xuân nho nhỏ - đóng góp công sức nhỏ bé của mình làm đẹp thêm mùa xuân đất nước.</p>
</div>
<div class="Section1">
<p> </p>
<p><strong>ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN</strong></p>
<p><strong>Câu 1 (Trang 57 SGK Ngữ văn 9, Tập 2)</strong></p>
<p>Đọc nhiều lần bài thơ và tìm hiểu mạch cảm xúc trong bài (gợi ý: từ cảm xúc về thiên nhiên, đất nước dẫn đến suy nghĩ, ước nguyện của tác giả). Từ việc nhận ra mạch cảm xúc, hãy nêu bố cục của bài thơ.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p class="Bodytext0">- Bài thơ <em>Mùa xuân nho nhỏ</em> được triển khai theo mạch cảm xúc như sau:</p>
<p class="Bodytext0" style="text-align: justify;">Từ mùa xuân của thiên nhiên, đất trời, mạch cảm xúc và tư tưởng của tác giả dẫn đến mùa xuân của đất nước, của cách mạng và sau cùng là mùa xuân nho nhỏ của mỗi con người trong mùa xuân lớn của đất nước. Nói một cách khác, cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất nước trong lao động và chiến đấu, nghĩ về đất nước vất vả gian lao nhưng vẫn đi lên phía trước, nhà thơ nêu lên ước nguyện làm một mùa xuân nho nhỏ dâng cho đời, góp vào mùa xuân lớn của đất nước.</p>
<p class="Bodytext0">- Theo mạch cảm xúc của tác giả, bài thơ có thể chia làm 4 phần:</p>
<p>+ Phần 1 ( khổ thơ đầu): Cảm xúc tác giả trước mùa xuân thiên nhiên, đất trời</p>
<p>+ Phần 2 (hai khổ thơ tiếp): Cram xúc của tác giả qua hình ảnh mùa xuân qua người cầm súng và người ra đồng</p>
<p>+ Phần 3 (hai khổ thơ tiếp): Ước nguyện chân thành được cống hiến của tác giả</p>
<p>+ Phần cuối (khổ cuối): Lời ca ngợi quê hương, đất nước qua điệu ca Huế.</p>
</div>
</div>
</div>
<p> </p>
<p><strong>Câu 2 (Trang 57 SGK Ngữ văn 9, Tập 2)</strong></p>
<div id="box-content">
<div id="sub-question-2" class="box-question top20">
<p>Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước đã được miêu tả như thế nào qua những hình ảnh, màu sắc, âm thanh trong hai khổ thơ đầu?</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p>- Khổ thơ đầu với sáu dòng thơ đã mở ra khung cảnh mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp:</p>
<p>+ Hình ảnh: con chim hót, một bông hoa, dòng sông</p>
<p>=> Thiên nhiên tươi đẹp, trong veo khi đất trời vào xuân.</p>
<p>+ Màu sắc: tím, xanh, trong</p>
<p>=> Gợi nên không gian khoáng đạt, tinh khôi.</p>
<p>Cảm xúc bồi hồi, rộn ràng của tác giả trước cảnh vật thiên nhiên xứ Huế:</p>
<p>+ Tác giả trân trọng sự sống (tôi đưa tay tôi hứng)</p>
<p>+ Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, các yếu tố hữu hình, cảm nhận bởi nhiều giác quan.</p>
<p>- Khổ thơ thứ hai thể hiện tình yêu với mùa xuân đất nước:</p>
<p>+ Mùa xuân đất nước cụ thể hóa bằng hình ảnh người cầm súng, người ra đồng</p>
<p>+ Suy ngẫm và chiêm nghiệm của tác giả khi nhìn thấy "lộc" từ mùa xuân đất nước</p>
<p>+ Từ láy "hối hả" và "xôn xao" thể hiện nhịp phát triển, thời kì mới của đất nước</p>
<p>+ So sánh đất nước với vì sao: sự trường tồn vững bền của đất nước</p>
<p>⇒ Hình ảnh mùa xuân tự nhiên và đất nước đối sánh với nhau qua lăng kính yêu cuộc đời, khao khát sống của tác giả.</p>
</div>
<div id="sub-question-3" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p><strong>Câu 3 (Trang 57 SGK Ngữ văn 9, Tập 2)</strong></p>
<p>Phân tích đoạn thơ "Ta làm con chim hót... Dù là khi tóc bạc" (chú ý những hình ảnh biểu tượng, từ ngữ và cách diễn đạt rất gợi cảm thể hiện một ước nguyện chân thành của tác giả). Đoạn thơ ấy gợi cho em những cảm nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống của mỗi con người.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p>- Khổ thơ thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ:</p>
<ul>
<li>Hình ảnh:</li>
</ul>
<p>+ Con chim hót, một cành hoa: nguyện ước muốn sống có ích và được cống hiến.</p>
<p>+ Nốt trầm: âm thanh nâng đỡ những âm thanh khác, cống hiến thầm lặng.</p>
<ul>
<li>Biện pháp nghệ thuật:</li>
</ul>
<p>+ Điệp ngữ "ta làm" thể hiện khát khao chân thành được hòa nhập vào cuộc sống, góp phần vào cuộc đời chung, của đất nước.</p>
<p>+ Ẩn dụ: con chim, cành hoa, nốt trầm ẩn dụ cho những điều đẹp đẽ của cuộc đời.</p>
<p>→ Khổ thơ thể hiện ước nguyện cống hiến chân thành của tác giả cho cuộc đời, cho đất nước.</p>
<p>- Cuộc sống của mỗi người: cần biết cống hiến và cho đi để cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn.</p>
</div>
<div id="sub-question-4" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p><strong>Câu 4 (Trang 57 SGK Ngữ văn 9, Tập 2)</strong></p>
<p>Bài thơ có nhạc điệu trong sáng, thiết tha, gợi cảm, gần gũi với dân ca. Những yếu tố như thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, điệp ngữ,... đã được sử dụng như thế nào để tạo được nhạc điệu ấy?</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p class="Bodytext0">- Thể thơ ngũ ngôn: gần gũi với các làn điệu dân ca, đặc biệt là dân ca miền Trung, vốn có âm hưởng dìu dặt, nhẹ nhàng, tha thiết; ở đây, Thanh Hải lại khéo dùng lối gieo vần liền giữa các khổ thơ đã tạo thành sự liền mạch cảm xúc cho cả bài thơ.</p>
<p class="Bodytext0">- Hình ảnh: những hình ảnh đẹp của thiên nhiên, những hình ảnh tự nhiên và giản dị giàu ý nghĩa tượng trưng khái quát để nói lên ước nguyện thiết tha của mình. </p>
<p class="Bodytext0">- Giọng điệu: giọng điệu bài thơ có sự biến hóa phù hợp đoạn đầu vui tươi say mê, trầm lắng, nghiêm trang ở đoạn giữa và sôi nổi thiết tha ở đoạn khép lại.</p>
<p class="Bodytext0">=> Nhìn chung, <em>Mùa xuân nho nhỏ</em> được cấu tứ chặt chẽ với giọng điệu thể hiện đáng trân trọng, cảm xúc chân thành tha thiết của tác giả.</p>
<p> </p>
<p><strong>Câu 5 (Trang 57 SGK Ngữ văn 9, Tập 2)</strong></p>
<p>Em hiểu thế nào về nhan đề <em>Mùa xuân nho nhỏ</em>? Hãy nêu chủ đề của bài thơ.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p class="Bodytext0">- Đây là một nhan đề độc đáo, mới lạ với sự kết hợp của danh từ "mùa xuân" và tính từ "nho nhỏ".</p>
<p class="Bodytext0">- Thể hiện vẻ đẹp của đất trời khi nhắc tới mùa xuân.</p>
<p class="Bodytext0">- Thể hiện ước nguyện chân thành của tác giả: ví mình như là một mùa xuân nhỏ bé để cống hiến cho mùa xuân lớn của cuộc đời. </p>
</div>
<div id="sub-question-5" class="box-question top20">
<p> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>LUYỆN TẬP</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Viết một đoạn văn bình luận một khổ khổ thơ me yêu thích</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Hướng dẫn trả lời: </strong></p>
<p>Trong bản hòa ca về khao khát cống hiến cho cuộc đời của nhà thơ Thanh Hải, khổ thơ thứ 4 chính là một nốt cao ngân vang đầy da diết bày tỏ những suy ngẫm và tâm niệm về lẽ sống, về ý nghĩa giá trị của cuộc đời mỗi con người:</p>
<p style="text-align: center;">“Ta làm con chim hót</p>
<p style="text-align: center;">Ta làm một cành hoa</p>
<p style="text-align: center;">Ta nhập vào hoà ca</p>
<p style="text-align: center;">Một nốt trầm xao xuyến”.</p>
<p>Giai điệu ngọt ngào, êm ái của những thanh bằng liên tiếp “ta”-“hoa”-“ca” cùng điệp từ “ta” đã thể hiện một ước nguyện chân thành, thiết tha. Đó là được hoá thân thành “con chim”, “một cành hoa”, “một nốt trầm” đẻ góp âm thanh vui nhộn cho cuộc đời, góp sắc hương tô điểm cuộc sống. Động từ “làm”-“nhập” ở vai trò vị ngữ biểu lộ sự hoá thân đến diệu kỳ và đầy giá trị. </p>
<p>Cái “tôi” của thi nhân trong phần đầu bài thơ giờ chuyển hoá thành cái “ta”. Với cách sử dụng đại từ này, nhà thơ đã khẳng định giữa cá nhân và cộng đồng, giữa cái riêng và cái chung. Đặc biệt, hình ảnh “nốt trầm”và lặp lại số từ “một” tác giả cho thấy ước muốn tha thiết, chân thành muốn đem phần nhỏ bé của riêng mình để góp vào công cuộc đổi mới và đi lên của đất nước. Đọc đoạn thơ, ta xúc động trước ước nguyện của nhà thơ xứ Huế và cũng là ước nguyện của nhiều người.</p>
<p dir="ltr">Đặt trong hoàn cảnh ra đời của bài thơ, khi tác giả đang phải chống chọi với căn bệnh xơ gan hiểm nghèo ta mới thấy hết được tinh thần và khao khát rất đỗi nhân văn của một con người có trái tim nhân hậu như Thanh Hải. Khổ thơ đã khiến ta càng thêm yêu mến và trân trọng hơn tấm lòng của Thanh Hải, người con của xứ Huế mộng mơ.</p>
</div>
<div id="sub-question-7" class="box-question top20">
<p> </p>
</div>
</div>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài