Cảnh ngày xuân (trích Truyện Kiều - Nguyễn Du)
Soạn bài Cảnh ngày xuân SGK Ngữ văn 9 tập 1 chi tiết
<div id="box-content">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p><strong>VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ - TÁC PHẨM</strong></p>
</div>
<div id="sub-question-1" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p><strong>I. Tác giả</strong></p>
<p>- Nguyễn Du (1765 - 1820), tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.</p>
<p>- Quê gốc làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh, nhưng sinh và trải qua thời niên thiếu ở Thăng Long.</p>
<p>- Ông sinh trưởng trong một gia đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan và có truyền thống về văn học.</p>
<p>- Cuộc đời ông gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai đoạn cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XX.</p>
<p>- Nguyễn Du là người có kiến thức sâu rộng, am hiểu văn hóa dân tộc và văn chương Trung Quốc.</p>
<p>- Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du gồm nhiều tác phẩm có giá trị bằng chữ Hán và chữ Nôm.</p>
<p><strong>2. Tác phẩm</strong></p>
<p><strong>- Vị trí đoạn trích: </strong>Đoạn trích "Cảnh ngày xuân" nằm phía sau đoạn tả tài sắc chị em Thúy Kiều. Đoạn này tả cảnh ngày xuân trong tiết Thanh minh và cuộc du xuân của chị em Thúy Kiều.</p>
<p><strong>- Bố cục: </strong>Gồm 3 phần:</p>
<p>+ Phần 1: (Bốn câu đầu): Khung cảnh thiên nhiên mùa xuân.</p>
<p>+ Phần 2: (Tiếp theo đến “<em>Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay"):</em> Khung cảnh lễ Thanh minh.</p>
<p>+ Phần 3: (Còn lại): Khung cảnh chị em Thúy Kiều khi ra về.</p>
</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 1 (Trang 86 SGK Ngữ văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Bốn câu thơ đầu gợi lên khung cảnh mùa xuân.</p>
<p style="text-align: justify;">- Những chi tiết nào gợi lên đặc điểm riêng của mùa xuân?</p>
<p style="text-align: justify;">- Em có nhận xét gì về cách dùng từ ngữ và bút pháp nghệ thuật của Nguyễn Du khi gợi tả mùa xuân?</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Gợi tả không gian và thời gian:</p>
<p style="text-align: center;"><em>Ngày xuân con én đưa thoi,</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.</em></p>
<p style="text-align: justify;">- Hình ảnh thiên nhiên:</p>
<p style="text-align: center;"><em>Cỏ non xanh tận chân trời,</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.</em></p>
<p style="text-align: justify;">=> Nền cảnh của bức tranh thiên nhiên được hoạ nên bởi màu xanh non, tươi mát của thảm cỏ trải ra bao la. Trên nền xanh tươi, trong trẻo ấy điểm xuyết sắc trắng tinh khôi của vài bông hoa lê. Chữ <em>điểm</em> có tác dụng gợi vẻ sinh động, hài hoà. Tác giả sử dụng bút pháp hội hoạ phương Đông: chấm phá, lấy tĩnh tả động.</p>
</div>
<div id="sub-question-2" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 2 (Trang 86 SGK Ngữ văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Tám câu thơ tiếp theo gợi lên khung cảnh lễ hội trong tiết Thanh minh:</p>
<p style="text-align: justify;">- Thống kê từ ghép là tính từ, danh từ, động từ. Những từ ấy gợi lên không khí và hoạt động của lễ hội như thế nào?</p>
<p style="text-align: justify;">- Thông qua buổi du xuân của chị em Thúy Kiều, tác giả khắc họa một lễ hội truyền thống xa xưa. Em hãy đọc kĩ các chú thích, kết hợp với đoạn thơ để nên những cảm nhận về lễ hội truyền thống ấy.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Thống kê các từ ghép tính từ, danh từ, động từ:</p>
<p style="text-align: justify;">+ Từ ghép danh từ: <em>yến anh, chị em, tài tử, giai nhân</em>;</p>
<p style="text-align: justify;">+ Từ ghép động từ: <em>sắm sửa, dập dìu</em>;</p>
<p style="text-align: justify;">+ Từ ghép tính từ: <em>gần xa, nô nức</em>.</p>
</div>
<div id="sub-question-3" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p style="text-align: justify;">=> Những từ này gợi lên không khí rộn ràng, tươi vui, nhộn của lễ hội mùa xuân.</p>
<p style="text-align: justify;">- Tám câu thơ miêu tả về phong tục tảo mộ (viếng mộ, sửa sang phần mộ của người thân) và du xuân (hội đạp thanh). Chỉ với 8 câu thơ giữa đoạn trích cảnh ngày Xuân, Nguyễn Du đã làm sống lại khung cảnh ngày xuân lúc bấy giờ. Cảnh ngày xuân đã hiện lên đầy đủ màu sắc, âm thanh và cả nét thi vị. Nếu hội đạp thanh hiện lên với các nét tươi vui, nhộn nhịp thì lễ tảo mộ lại thoáng chút buồn. Nhưng đâu đó vẫn là sự nhắc nhở mà Nguyễn Du muốn gửi đến thế hệ sau. Uống nước nhớ nguồn, đó là đạo lý gốc rễ muôn đời của người Việt.<br /><br /><br /></p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 3 (Trang 86 SGK Ngữ văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Sáu câu cuối gợi cảnh chị em Thúy Kiều du xuân trở về.</p>
<p style="text-align: justify;">- Cảnh vật, không khí mùa xuân trong sáu câu cuối có gì khác với câu thơ đầu? Vì sao?</p>
<p style="text-align: justify;">- Những từ ngữ: tà ta, thanh thanh, nao nao chỉ có tác dụng miêu tả sắc thái cảnh vật hay còn bộc lộ tâm trạng con người? Vì sao?</p>
<p style="text-align: justify;">- Cảm nhận của em về khung cảnh thiên nhiên và tâm trạng con người trong sáu câu thơ cuối.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Ở sáu câu thơ cuối là cảnh chị em Kiều du xuân trở về. Bên cạnh vẻ thanh thoát, dịu nhẹ của mùa xuân như ở những câu thơ trước, khung cảnh mùa xuân đến đây đã mang một sắc thái khác với bức tranh lễ hội rộn ràng, nhộn nhịp:</p>
<p style="text-align: center;"><em>Tà tà bóng ngả về tây,</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Chị em thơ thẩn dang tay ra về.</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Bước lần theo ngọn tiểu khê,</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Nao nao dòng nước uốn quanh,</em></p>
<p style="text-align: center;"><em>Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.</em></p>
<p style="text-align: justify;">- Khung cảnh toát lên vẻ vương vấn khi cuộc du xuân đã hết, khác với sự nô nức, nhộn nhịp ở những câu thơ trên.</p>
<p style="text-align: justify;">- Các từ <em>tà tà, thơ thẩn, thanh thanh, nao nao, nho nhỏ</em> vừa gợi tả sắc thái cảnh vật vừa gợi ra tâm trạng con người. Dường như có cái gì đó đang mơ hồ xâm lấn, cảnh vật đã nhuốm sắc thái vương vấn, man mác của tâm trạng con người.</p>
<p style="text-align: justify;">- Đến những câu thơ cuối đoạn trích này, sự chuyển biến dù nhẹ nhàng của cảnh vật và tâm trạng con người cũng đủ tạo ra dự cảm về những sự việc sắp xảy ra.</p>
</div>
<div id="sub-question-4" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 4 (Trang 87 SGK Ngữ văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Phân tích những thành công về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của Nguyễn Du trong đoạn trích.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Đoạn thơ có kết cấu theo trình tự thời gian đi từ khái quát đến cụ thể rất phù hợp với việc tái hiện khung cảnh mùa xuân và cuộc du xuân của chị em Kiều.</p>
<p style="text-align: justify;">- Tác giả sử dụng thành công bút pháp nghệ thuật kết hợp giữa tả và gợi. Hai câu thơ đầu vừa miêu tả thời gian vừa gợi không gian mùa xuân.</p>
<p style="text-align: justify;">- Để gợi không khí xuân rộn ràng, tác giả sử dụng một loạt từ hai âm tiết: gần xa, nô nức, yến anh,...</p>
<div style="text-align: center; margin-top: 15px; margin-bottom: 15px;"><!-- lgh-detail-inject-middle-content --></div>
</div>
<div id="sub-question-5" class="box-question top20">
<p> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>LUYỆN TẬP</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Phân tích, so sánh cảnh mùa xuân trong câu thơ cổ Trung Quốc: "Phương thảo liên thiên bích/ Lê chi sổ điểm hoa" với câu "Cỏ non xanh tận chân trời/ Cành lê trắng điểm một vài bông hoa" để thấy được sự tiếp thu, sang tạo của Nguyễn Du.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Với bút pháp gợi tả, câu thơ cổ Trung Quốc đã vẽ lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân, có hương vị, màu sắc, đường nét. Đó là hương thơm cỏ non, là màu xanh biếc của cỏ nối tiếp nhau đến tận chân trời. Đó còn là đường nét của cành lê điểm nhẹ vài bông hoa. Cảnh đẹp mà tĩnh tại.</p>
<p style="text-align: justify;">- Hai câu thơ trong truyện Kiều là bức họa tuyệt đẹp về mùa xuân. Gam màu xanh làm nền cho bức tranh xuân. Trên nền xanh ấy điểm một vài bông hoa lê trắng. Câu thơ cổ Trung Quốc chỉ nói điểm một vài bông hoa lê mà không nói đến màu sắc của hoa. Nguyễn Du chỉ cho thêm một chữ <em>trắng</em> mà đã khiến bức tranh mùa xuân đã khác hẳn. Chữ <em>trắng</em> là điểm nhấn làm nổi bật cả bức tranh mùa xuân. Tất cả đều gợi lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân: mới mẻ, tinh khôi, giàu sức sống, khoáng đạt, trong trẻo, nhẹ nhàng, thanh khiết.</p>
</div>
<div id="sub-question-7" class="box-question top20">
<p style="text-align: right;"> </p>
</div>
<div id="end_sub_question_nav"></div>
</div>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài