Hướng dẫn giải Bài 9 (Trang 77 SGK Vật lý 10, Bộ Cánh diều)
<p>Một thùng hàng trọng lượng 500 N đang trượt xuống dốc. Mặt dốc tạo với phương ngang một góc 30,0<sup>0</sup>.</p>
<p>Chọn hệ tọa độ vuông góc xOy sao cho trục Ox theo hướng chuyển động của thùng.</p>
<p>a) Vẽ giản đồ vectơ lực tác dụng lên thùng.</p>
<p>b) Tính các thành phần của trọng lực theo các trục tọa độ vuông góc.</p>
<p>c) Giải thích tại sao lực pháp tuyến của dốc lên thùng hàng không có tác dụng kéo thùng hàng xuống dốc?</p>
<p>d) Xác định hệ số ma sát trượt giữa mặt dốc và thùng hàng nếu đo được gia tốc chuyển động của thùng là 2,00 m/s<sup>2</sup>.</p>
<p>Bỏ qua lực cản của không khí lên thùng.</p>
<div class="ads_ads ads_1">
<p><strong>Lời giải:</strong></p>
<p>a) Giản đồ vectơ lực tác dụng lên thùng.</p>
<p>b) Từ hình vẽ phân tích trọng lực <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><mi>P</mi><mo>→</mo></mover></math> thành 2 lực thành phần, <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><msub><mi>P</mi><mi>x</mi></msub><mo>→</mo></mover></math>trên trục Ox, <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><msub><mi>P</mi><mi>y</mi></msub><mo>→</mo></mover></math> trên trục Oy. Dựa vào kiến thức toán</p>
<p>học tính được độ lớn các lực thành phần:</p>
<p><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><msub><mi>P</mi><mi>x</mi></msub><mo>=</mo><mi>P</mi><mo>.</mo><mi>sin</mi><mi>α</mi><mo>=</mo><mn>500</mn><mo>.</mo><mi>sin</mi><msup><mn>30</mn><mi>o</mi></msup><mo>=</mo><mn>250</mn><mi>N</mi></math></p>
<p><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><msub><mi>P</mi><mi>y</mi></msub><mo>=</mo><mi>P</mi><mo>.</mo><mi>cos</mi><mi>α</mi><mo>=</mo><mn>500</mn><mo>.</mo><mi>cos</mi><msup><mn>30</mn><mi>o</mi></msup><mo>=</mo><mn>250</mn><msqrt><mn>3</mn></msqrt><mi>N</mi></math></p>
<p>c) Lực pháp tuyến <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><mi>N</mi><mo>→</mo></mover></math> của dốc lên thùng hàng không có tác dụng kéo thùng hàng xuống dốc, vì:</p>
<p>+ Khi phân tích lực pháp tuyến <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><mi>n</mi><mo>→</mo></mover></math> trên các trục tọa độ thì trên trục Ox không có lực thành phần của <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><mi>N</mi><mo>→</mo></mover></math> mà toàn</p>
<p>bộ sẽ ở trên trục Oy.</p>
<p>+ Thùng hàng chuyển động theo phương của trục Ox nên lực <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><mi>N</mi><mo>→</mo></mover></math> không gây ra tác dụng lực lên phương chuyển</p>
<p>động Ox.</p>
<p>d) Từ hình vẽ xác định được các lực tác dụng lên thùng hàng thỏa mãn định luật II Newton có biểu thức: </p>
<p><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mover><mi>N</mi><mo>→</mo></mover><mo>+</mo><mover><msub><mi>F</mi><mrow><mi>m</mi><mi>s</mi></mrow></msub><mo>→</mo></mover><mo>+</mo><mover><msub><mi>P</mi><mi>x</mi></msub><mo>→</mo></mover><mo>+</mo><mover><msub><mi>P</mi><mi>y</mi></msub><mo>→</mo></mover><mo>=</mo><mi>m</mi><mover><mi>a</mi><mo>→</mo></mover></math></p>
<p>Chiếu biểu thức trên lên 2 trục tọa độ đã chọn có:</p>
<p><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mfenced open="{" close=""><mtable columnalign="left"><mtr><mtd><mi>O</mi><mi>x</mi><mo> </mo><mo>:</mo><mo> </mo><msub><mi>P</mi><mi>x</mi></msub><mo> </mo><mo>−</mo><mo> </mo><msub><mi>F</mi><mrow><mi>m</mi><mi>s</mi><mo> </mo></mrow></msub><mo>=</mo><mo> </mo><mi>m</mi><mi>a</mi></mtd></mtr><mtr><mtd><mi>O</mi><mi>y</mi><mo> </mo><mo>:</mo><mo> </mo><mi>N</mi><mo> </mo><mo>−</mo><mo> </mo><msub><mi>P</mi><mi>y</mi></msub><mo> </mo><mo>=</mo><mo> </mo><mn>0</mn></mtd></mtr></mtable></mfenced><mo>⇒</mo><mfenced open="{" close=""><mtable columnalign="left"><mtr><mtd><mi>P</mi><mo> </mo><mo>.</mo><mo> </mo><mi>sin</mi><mo> </mo><mi>α</mi><mo> </mo><mo>−</mo><mo> </mo><mi>μ</mi><mo> </mo><mo>.</mo><mo> </mo><mi>N</mi><mo> </mo><mo>=</mo><mo> </mo><mi>m</mi><mo> </mo><mi>a</mi></mtd></mtr><mtr><mtd><mi>N</mi><mo> </mo><mo>=</mo><mo> </mo><mi>P</mi><mo> </mo><mo>.</mo><mo> </mo><mi>cos</mi><mo> </mo><mi>α</mi></mtd></mtr></mtable></mfenced></math></p>
<p>Do vật chuyển động trên trục Ox, trên trục Oy không có chuyển động nên gia tốc trên trục Oy bằng 0</p>
<p>Khi đó: <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>P</mi><mi>sin</mi><mi>α</mi><mo>−</mo><mi>μ</mi><mo>.</mo><mi>P</mi><mo>.</mo><mi>cos</mi><mi>α</mi><mo>=</mo><mi>m</mi><mi>a</mi></math></p>
<p><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mi>μ</mi><mo>=</mo><mfrac><mrow><mi>g</mi><mi>sin</mi><mi>α</mi><mo>−</mo><mi>a</mi></mrow><mrow><mi>g</mi><mi>cos</mi><mi>α</mi></mrow></mfrac><mo>=</mo><mi>tan</mi><mi>α</mi><mo>−</mo><mfrac><mi>a</mi><mrow><mi>g</mi><mo>.</mo><mi>cos</mi><mi>α</mi></mrow></mfrac></math></p>
<p><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML"><mo>⇒</mo><mi>μ</mi><mo>=</mo><mi>tan</mi><msup><mn>30</mn><mn>0</mn></msup><mo>−</mo><mn>29</mn><mo>,</mo><mn>8</mn><mo>.</mo><mi>cos</mi><msup><mn>30</mn><mn>0</mn></msup><mo>=</mo><mn>0</mn><mo>,</mo><mn>342</mn></math></p>
</div>