Soạn bài Tự tình (II) SGK Ngữ Văn 10 tập 2 Cánh Diều chi tiết

<div id="box-content"> <div id="before_sub_question_nav"></div> <div style="height: auto !important;" data-id="sp-target-div-outstream"> </div> <div id="sub-question-1"> Nội dung chính Bài thơ nói lên bi kịch tình yêu, gia đình của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa; cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của Hồ Xuân Hương nói riêng và của tất cả những người phụ nữ trong xã hội phong kiến nói chung. </div> <div id="sub-question-2" class="box-question top20">   I. Chuẩn bị Hiểu rõ về tác giả Hồ Xuân Hương; hoàn cảnh sáng tác, thời gian ra đời bài thơ Tự tình 2. <div style="text-align: center; margin-top: 15px; margin-bottom: 15px;"></div> </div> <div id="sub-question-3" class="box-question top20">   II. Trong khi đọc Câu hỏi (Trang 48, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Chú ý cách gieo vần, dùng từ ngữ, đặc biệt là động từ; tính từ chỉ màu sắc, mức độ; thời gian và không gian. Hướng dẫn trả lời: - Cách gieo vần: Bài thơ gieo vần “on” ở cuối câu (non, tròn, hòn, con). - Sử dụng các động từ mạnh: trơ, xiên ngang, đâm toạc à sự phản kháng mạnh mẽ, dữ dội, quyết liệt của người phụ nữ. - Từ láy tượng thanh “văng vẳng”: những âm thanh nhỏ từ xa vọng đến => nhấn mạnh sự tĩnh lặng của không gian (nghệ thuật lấy động tả tĩnh). - Thời gian: đêm khuya; không gian: im ắng, tĩnh lẵng => làm nổi bật số phận của người phụ nữ. </div> <div id="sub-question-4" class="box-question top20">   III. Trả lời câu hỏi Câu 1 (Trang 48, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Hãy xác định bố cục của bài thơ. Tác phẩm là lời tâm sự của ai, về điều gì? Điều ấy có liên quan như thế nào đến nhan đề tự tình? Hướng dẫn trả lời: - Bố cục bài thơ chia làm 4 phần + Hai câu đề: Nỗi niềm buồn tủi, chán chường + Hai câu thực: Diễn tả rõ nét hơn tình cảnh lẻ loi và nỗi niềm buồn tủi + Hai câu luận: Nỗi niềm phẫn uất, sự phản kháng của tác giả + Hai câu kết: Quay trở lại với tâm trạng chán trường, buồn tủi - Tác phẩm là lời tâm sự của tác giả, về cảnh ngộ éo le ngang trái cùng những nỗi niềm buồn tủi cay đắng của thi sĩ - Điều ấy nó liên quan mật thiết đến nhan đề Tự tình: Tự tình nghĩa là bộc lộ cảm xúc, tâm tình không cần che đậy hay vay mượn bất cứ cảnh vật nào để bộc lộ. Xuân Hương nói về chính mình, về nỗi cô dơn của kiếp người, nỗi bất hạnh của kiếp má hồng.   Câu 2 (Trang 48, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Những hình ảnh trong bốn câu thơ đầu của bài thơ cho thấy hoàn cảnh và tâm trạng của chủ thể trữ tình như thế nào? Hướng dẫn trả lời: - Câu 1: Thời gian: Đêm khuya đối với những người có thân phận lẽ mọn, quá lứa lỡ, thường gợi những trăn trở, thổn thức, là không gian ngập tràn nỗi cô đơn trống trải. Cùng với âm thanh của tiếng trống vọng về khiến tủi càng thêm tủi, nỗi cô đơn trống trải càng nhân lên, gợ không gian mênh mông, vắng lặng đến rợn ngợp. Tiếng trống canh dồn gợ lên bước đi dồn dập của thời gian và sự rối bới của tâm trạng. - Câu 2: Trơ là trơ trọi, lẻ loi, là tủi hổ, bẽ bàng, hồng nhan mà cứ phải trơ ra -> Nỗi niềm tủi hổ, đắng cay, chua xót của kẻ hồng nhan bạc phận. - Câu 3: Mượn rượu giải sầu quên đi nỗi buồn, sự cô đơn, nhưng nỗi sầu ấy quá lớn không thể nào có thể hóa giải được. Chữ “lại” thể hiện sự luẩn quẩn giữa tình và say trong tâm trạng buồn tủi, chua xót, bế tắc. - Câu 4: Hình ảnh tả thực: Vầng trăng đã xế mà vẫn khuyết chưa tròn, ẩn dụ cho tuổi thanh xuân đã trôi qua, cuộc đờ sắp sửa xế bóng mà tình yêu vẫn dang dở, hạnh phúc chưa một lần trọn vẹn, viên mãn.   Câu 3 (Trang 49, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Hình ảnh thiên nhiên và nghệ thuật sử dụng từ ngữ, nghệ thuật đối trong hai câu luận có gì độc đáo? Qua đó, thái độ của nhà thơ đã được thể hiện như thế nào? Hướng dẫn trả lời: Hình ảnh thiên nhiên và nghệ thuật sử dụng từ ngữ, nghệ thuật đối trong hai câu luận có sự độc đáo là: - Rêu: sự vật yếu ớt, hèn mọn mà cũng không chịu mềm yếu - Đá: im lìm nhưng nay phải rắn chắc hơn, phải nhọn hoắt lên để “đâm toạc chân mây” Động từ mạnh “xiên, đâm” kết hợp với bổ ngữ “ngang toạc” thể hiện sự bướng bỉnh, ngang ngạnh - Nghệ thuật đối, đảo ngữ thể hiện sự phản kháng mạnh mẽ, dữ dội và quyết liệt. Sức sống đang bị nén xuống đã bắt đầu bật lên mãnh mẽ vô cùng Sự phản kháng của thiên nhiên hay cũng chính là sự phản kháng của con người: - Nhà thơ thể hiện thái độ phẫn uất, sự phản kháng mạnh mẽ dự dội, quyết liệt của người phụ nữ, khát vọng “nổi loạn” phá tung, đạp đổ tất cả những trói buộc đang đè nặng lên thân phận mình.   Câu 4 (Trang 49, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Đề bài: Phân tích hai câu kết để thấy được tâm sự của chủ thể trữ tình? Hướng dẫn trả lời: - Ý thức của bản thân mình với tư cách cá nhân, ý thức về giá trị của tuổi thanh xuân và sự sống: Mùa xuân đi rồi trở lại theo nhịp tuần hoàn còn tuổi xuân của con người cứ đi qua mà không bao giờ trở lại. + “ngán”: tâm sự chán trường, bất mãn, ngán ngẩm. + “xuân đi”: tuổi trẻ của con người cứ trôi qua, thời gian thì không chờ đợi. + “xuân lại lại”: vòng tuần hoàn của thời gian vô tận, cứ mỗi mùa xuân đến cũng là lúc tuổi xuân của con người mất đi, quy luật khắc nghiệt của tạo hóa. - Ý thức được tình duyên ngang trái, khoonh trọn vẹn + “mảnh tình”: chút tình cảm nhỏ nhoi, không trọn vẹn. + “tí con con”: sự nhỏ bé, không đáng kể. + “mảnh tình san sẻ”: mảnh tình vốn đã không trọn vẹn lại còn phải san sẻ. => Số phận éo le, ngang trái của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, phải chịu thân phận làm lẽ.   Câu 5 (Trang 49, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Theo em, cách dùng từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ Tự tình (Bài 2) của Hồ Xuân Hương có gì khác với các bài thơ Đường luật đã học ở Trung học cơ sở? Hướng dẫn trả lời: Khác với các bài thơ Đường luật sử dụng từ ngữ chuẩn mực và bộc lộ tâm trạng người viết một cách kín đáo, Hồ Xuân Hương lại có cách rất tiêng để bộc lộ cảm xúc của mình. Cách dùng từ ngữ, hình ảnh trong thơ Hồ Xuân Hương gây ấn tương mạnh, đó là các từ thuần Việt giàu hình ảnh, màu sắc và sắc thái đặc tả mạnh, như các động từ: dồn, trơ, xế, đâm toạc, xiên ngang, lại lại, san sẻ, các tính từ: say, tỉnh, khuyết, tròn. Các từ ngữ này biểu lộ chính xác và tinh tế trạng thái tâm trạng của nhân vật trữ tình. Đó là sự cô đơn, là khát khao được sống, được hạnh phúc. Tâm trạng uất ức bị dồn nén dường như được thoát ra, trải ra cùng những hình ảnh, những từ ngữ táo bạo ấy. Hình ảnh trong bài thơ gây ấn tượng mạnh bởi nghệ thuật đặc tả. Nhà thơ đẩy đối tượng miêu tả tới độ cùng cực của tình trạng mang tính tạo hình cao.   Câu 6 (Trang 49, SGK Ngữ Văn 10, Tập 1, Bộ Cánh diều) Bài thơ để lại cho em cảm xúc hoặc ấn tượng gì? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8-10 dòng) ghi lại điều đó. Hướng dẫn trả lời: Bài thơ Tự tình II là một tiếng trách cứ đanh thép của một người phụ nữ trong xã hội cũ. Người đọc thấy được một bức tranh về một xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ với những hủ tục lạc hậu khiến cho những người phụ nữ rơi vào bi kịch tình yêu và cuộc sống phải chịu số phận cay đắng. Bài thơ để lại cho em sự xúc động, đồng cảm, xót thương cho thân phận người phụ nữ nhưng cũng cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc, những điều tưởng trừng vô cùng giản đơn, bình dị nhưng lại là khao khát, niềm mơ ước cả cuộc đời của tác giả nói riêng, của tất cả người phụ nữ trong xã hội phong kiến nói chung. Qua bài thơ, Hồ Xuân Hương đã đưa hình ảnh những người phụ nữ lên một tầng cao mới, họ không chi là những người thấp cổ bé họng, bị chà đạp, khinh rẻ mà họ đã trở nên mạnh mẽ, dám chống lại cái xã hội phong kiến, đạp tung mọi lễ giáo kìm hãm những người phụ nữ. </div> <div id="sub-question-4" class="box-question top20">   </div> <div id="end_sub_question_nav"></div> </div>

Xem lời giải bài tập khác cùng bài