1. Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội: Một hằng số văn hóa Việt Nam
Soạn bài Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội: Một hằng số văn hóa Việt Nam SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Cánh Diều - siêu ngắn
<div id="box-content">
<div id="before_sub_question_nav"></div>
<div id="sub-question-1" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong> Nội dung chính</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Văn bản bàn về bản sắc văn hóa đậm nét thanh lịch và phong phú của người Hà Nội</strong></span></p>
</div>
<div id="sub-question-2" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong> Tóm tắt</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">Hà Nội là một vùng đất linh thiêng giàu văn hóa đồng thời cũng là trung tâm hội tụ đầy đủ những tinh hoa bản sắc của dân tộc. Bên cạnh đó, phong thái và khí chất của con người Hà Nội cũng rất khác, duyên dáng, phong lưu mà sang trọng. Trải qua ngàn đời, ngàn năm xây dựng và phát triển, Hà nội vẫn luôn là mảnh đất xinh đẹp, đáng tự hào của dân tộc ta. </span></p>
</div>
<div id="sub-question-3" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong> Chuẩn bị</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">Đọc trước văn bản Thăng Long - Đông Đô – Hà Nội: Một hằng số văn hóa Việt Nam, tìm hiểu lịch sử, ý nghĩa của các tên gọi “Thăng Long”, “Đông Đô”, “Hà Nội” và thông tin về nhà sử học Trần Quốc Vượng. </span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ văn bản được giới thiệu</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Tìm hiểu trước về ý nghĩa của các tên gọi “Thăng Long”, “Đông Đô”, “Hà Nội”</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Tìm hiểu nguồn gốc của các tên gọi “Thăng Long”, “Đông Đô”, “Hà Nội”</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Tìm hiểu thông tin về nhà sử học Trần Quốc Vượng, về cuộc đời, sự nghiệp và hoàn cảnh sống.</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Thăng Long: </span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Ý nghĩa: Thăng Long được ghi trong Đại Việt sử ký, không chỉ là “Rồng bay lên”, mà còn có nghĩa “Rồng (bay) trong ánh Mặt trời lên cao”. Thăng Long - Hà Nội là Kinh đô lâu đời nhất trong lịch sử Việt Nam.</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Lịch sử: Mảnh đất địa linh nhân kiệt này từ trước khi trở thành Kinh đô của nước Đại Việt dưới triều Lý (1010) đã là đất đặt cơ sở trấn trị của quan lại thời kỳ nhà Tùy (581-618), Đường (618-907) của phong kiến phương Bắc. </span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Đông Đô: Trong bộ Khâm định Việt sử thông giám cương mục, sứ thần nhà Nguyễn chú thích: “Đông Đô tức Thăng Long, lúc ấy gọi Thanh Hóa là Tây Đô, Thăng Long là Đông Đô”. </span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Hà Nội: Tên gọi Hà Nội có tính cách địa lý, với nghĩa “bên trong sông”. Tên gọi mới Hà Nội này lại có thể được giải thích là “đất Kinh đô các đế vương thời xưa”, để đối phó với những điều dị nghị. </span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Thông tin về nhà sử học Trần Quốc Vượng: </span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Ông sinh tại huyện Kinh Môn, Hải Dương nhưng quê quán ở thôn Lê Xá, xã Châu Sơn, huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam.</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Ông được xem là một trong "tứ trụ" của sử học Việt Nam đương đại. </span></p>
</div>
<div id="sub-question-4" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Trong khi đọc Câu 1</strong></span></p>
<p><span id="docs-internal-guid-21258dd6-7fff-ed10-db1c-bcd9b123061b" style="color: #000000;">Văn hoá Hà Nội được hình thành dựa trên sự kết hợp của những yếu tố nào?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ văn bản để hiểu nội dung.</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Áp dụng kĩ năng đặc biệt để chọn lọc chi tiết.</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">Văn hoá Hà Nội được hình thành dựa trên sự kết hợp của những yếu tố:</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Trữ lượng folklore (dân gian) phong phú</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Truyền thống lễ hội văn hóa dân gian, sinh hoạt văn hóa tôn giáo lâu đời</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Văn hoá dân gian không tách rời mà kết hợp, hoà hợp với văn hóa cung đình và được “chính thức hoá" và “sang trọng hoá".</span></p>
</div>
<div id="sub-question-5" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Trong khi đọc Câu 2</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">Qua các cụm từ in nghiêng, có thể nhận biết những thể loại văn học nào?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Quan sát cấu trúc câu, cách gieo vần, số từ trong câu để phát hiện ra thể loại văn học</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Ông lại kiến thức về các thể loại văn học.</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- “Khéo lẻo tay nghể, đất lề Kẻ Chợ”: tục ngữ.</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- “Ngát thơm hoa sói, hoa nhài/ Khôn khéo thợ thầy Kẻ Chợ”: ngạn ngữ.</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- “Gắng công kén được cốm Vòng/ Kén hồng Bạch Hạc cho lòng ai vui”: Ca dao</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- “Bán mít chợ Đông / Bán hồng chợ Tây / Bán mây chợ Huyện, Bán quyển Hàng Đào”: đồng dao</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- “Ổi Quảng Bá, cá Hồ Tây, Giò Chèm, nem Vẽ, Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì / Tương Bần, húng Láng còn gì ngon hơn; Lụa làng Trúc vừa thanh vừa bóng; Lĩnh Bưởi, the La; ...”: ca dao – ngạn ngữ.</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài/ Dẫu không thanh lịch cũng người Thượng Kinh”: ca dao.</span></p>
</div>
<div id="sub-question-6" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Trong khi đọc Câu 3</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">Điều gì đã tạo nên nếp sống thanh lịch của người Hà Nội?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ văn bản</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Xác định chi tiết</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">- Xâu chuỗi sự việc, chi tiết từ đó rút ra kết luận</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Hà Nội là nơi tập trung của những người Việt Nam lao động giỏi, làm thợ giỏi, làm thầy cũng giỏi. Là nơi tích tụ tinh hoa bốn phương </span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Có mạng lưới làng quê tập trung sản xuất đặc sản chuyên biệt</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">+ Có điều kiện thuận lợi để giao lưu và tiếp thu văn hóa cộng thêm truyền thống hiếu học</span></p>
<p dir="ltr"><span style="color: #000000;">→ Qua thời gian đã mài giũa ra những người con Hà Nội thanh lịch, tinh tế, tài hoa, phong lưu về vật chất, phong phú về tinh thần, sang trọng mà không xa hoa, cởi mở mà không lố bịch. </span></p>
<div style="text-align: center; margin-top: 15px; margin-bottom: 15px;"><span style="color: #000000;"><!-- lgh-detail-inject-middle-content --></span></div>
</div>
<div id="sub-question-7" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Sau khi đọc Câu 1</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;">Đề tài của văn bản trên là gì? Em dựa vào đâu để xác định điều đó?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>- </strong>Nắm được khái niệm đề tài</span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ nhan đề và từng phần của văn bản để thâu tóm nội dung toàn văn bản và các chi tiết trong văn bản</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Đề tài của văn bản: Viết về văn hóa Việt Nam – cụ thể là văn hóa Hà Nội.</span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Dấu hiệu xác định:</span></p>
<p><span style="color: #000000;">+ Thông qua nhan đề của văn bản</span></p>
<p><span style="color: #000000;">+ Thông qua các chi tiết, thông tin trong văn bản</span></p>
</div>
<div id="sub-question-8" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Sau khi đọc Câu 2</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Nhan đề của văn bản giúp người viết nêu bật được thông tin chính nào? Em hiểu như thế nào là “hằng số văn hóa”?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Đọc nhan đề của văn bản để nắm được nội dung nhan đề của văn bản</span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ toàn bộ văn bản và khái quát thông tin chính trong văn bản</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> Nhan đề của văn bản giúp người viết nêu bật được thông tin chính: Văn hóa Hà Nội là một “hằng số tuyệt vời” của văn hóa Việt Nam.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> “Hằng số văn hóa”: Là những yếu tố khách quan vũ trụ (còn gọi là yếu tố địa – văn hóa) cố định đã tạo ra nền tảng của một nền văn hóa dân tộc từ đó sinh ra những đặc điểm cơ bản không thay đổi trong lịch sử và trong tương lai.</span></p>
</div>
<div id="sub-question-9" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Sau khi đọc Câu 3</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;">Trong từng phần, thông tin chính của văn bản đã được làm rõ qua những phương diện nào?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Đọc toàn bộ văn bản để nắm được nội dung khái quát của văn bản</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ từng phần của văn bản để nắm được thông tin chính của mỗi phần và chỉ ra những phương diện được làm rõ</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Văn bản được chia làm 2 phần:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"><strong>* Phần 1:</strong> Sự hình thành văn hóa Hà Nội</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Phương diện nội dung:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Lịch sử hình thành văn hóa Hà Nội qua các triều đại lịch sử: Triều đình Lý – Trần; nhà nước dân tộc Lý – Trần – Lê.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Các yếu tố dẫn đến sự hình thành văn hóa Hà Nội: Sự kết hợp giữa yếu tố Văn hóa dân gian và văn hóa cung đình.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Phương diện hình thức: Dấu ngoặc đơn (dùng để chú giải); các số chú thích (giải nghĩa từ ngữ)</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">* <strong>Phần 2:</strong> Nếp sống thanh lịch của người Hà Nội</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Phương diện nội dung:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Chỉ ra nguyên nhân dẫn đến sự hình thành nếp sống thanh lịch của người Hà Nội</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Trích những câu thơ, câu thành ngữ. tục ngữ để bổ sung, làm rõ nội dung</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Phương diện hình thức: Các dòng chữ in nghiêng (giúp người đọc dễ xác định vị trí và mối quan hệ của các thông tin); dấu ngoặc đơn (dùng để chú giải)</span></p>
</div>
<div id="sub-question-10" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Sau khi đọc Câu 4</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Để giúp người đọc hiểu đặc điểm của văn hóa Thăng Long – Hà Nội, tác giả đã huy động, kết nối thông tin từ những lĩnh vực nào? Hãy chỉ ra biểu hiện cụ thể của các loại thông tin ấy?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Đọc và tìm hiểu kĩ văn bản.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"><strong>- </strong>Chú ý đến những lĩnh vực được tác giả huy động để làm rõ đặc điểm của văn hóa Thăng Long – Hà Nội.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Chỉ ra những biểu hiện cụ thể của các lĩnh vực được sử dụng trong văn bản</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> Để giúp người đọc hiểu đặc điểm của văn hóa Thăng Long – Hà Nội, tác giả đã huy động, kết nối thông tin từ những lĩnh vực như: Lịch sử, địa lí,…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Cụ thể:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Lĩnh vực lịch sử:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Triều đình Lý Trần đưa việc thờ cúng các anh hùng dân tộc như Phù Đổng, Hai Bà Trưng,…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Nhà nước dân tộc Lý – Trần – Lê lại nâng các lễ hội đua thuyền, đấu vật, hất phết,…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Thành phố Rồng Bay có trường cao cấp về Văn (Quốc Tử Giám), về Võ (Giảng Võ Đường) từ thế kỉ XI…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Lĩnh vực địa lý:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Hà Nội, như các nhà địa lý học nhận định, là thủ đô tự nhiên của lưu vực sông Hồng…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Đông, Nam, Đoài, Bắc, mỗi vùng đều có một trữ lượng Folklore,…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Các địa danh: Hồ Tây – Hồ Gươm, núi Nùng, núi Khán,…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Văn hóa, xã hội:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Trước hết, người Hà Nội, kết quả của tinh hoa bốn phương tụ hội, đua trí, đua tài, …</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Hình thành một mạng lưới làng quê sản xuất…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Văn học:</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Khéo léo tay nghề, đất lề Kẻ Chợ…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Gắng công kén được Cốm Vòng/ Kén hồng Bạch Hạc cho lòng ai vui.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Bán mít chợ Đông/Bán hồng chợ Tây/…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Ổi Quảng Bá, cá Hồ Tây; giò Chèm, nem Vẽ,…</span></p>
</div>
<div id="sub-question-11" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Sau khi đọc Câu 5</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Theo em, văn bản <em>Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội</em>: <em>Một hằng số văn hóa Việt Nam</em> đã sử dụng phương thức thuyết minh kết hợp với những phương thức nào? Hãy chỉ ra và phân tích mục đích của việc lồng ghép các yếu tố đó trong bài viết?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Nắm được lý thuyết của các phương thức biểu đạt (tự sự, biểu cảm, nghị luận, …)</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ văn bản để chỉ ra các phương thức biểu đạt được sử dụng và phân tích mục đích của việc lồng ghép các yếu tố trong bài viết</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Văn bản sử dụng phương thức thuyết minh kết hợp với những phương thức như: tự sự, nghị luận</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Phương thức tự sự: Kể về sự hình thành của văn hóa Hà Nội</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Phương thức nghị luận: Đưa ra những luận cứ để minh chứng cho nếp sống thanh lịch của người Hà Nội</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">→ Làm cho bài viết có tính xác thực, có căn cứ rõ ràng, thuyết phục người đọc trong quá trình truyền thụ thông tin trong văn bản.</span></p>
</div>
<div id="sub-question-12" class="box-question top20">
<p><span style="color: #000000;"><strong>Sau khi đọc Câu 6</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">Văn bản đã đem đến cho em những kiến thức mới nào? Em thích nhất đặc điểm nào của văn hóa Hà Nội được nói tới trong bài? Hãy nêu lên một số nét đặc sắc của văn hóa vùng miền hoặc quê hương em?</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Phương pháp giải:</strong></span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Đọc kĩ văn bản, nhận biết được những kiến thức mới phục vụ cho bản thân</span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Biết được những đặc điểm văn hóa Hà Nội được nhắc đến trong bài, chỉ ra đặc điểm thích nhất</span></p>
<p><span style="color: #000000;">- Nắm được văn hóa vùng miền của quê hương mình, chỉ ra những nét đặc sắc của văn hóa đó</span></p>
<p><span style="color: #000000;"><strong>Lời giải chi tiết:</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Văn bản đã mang đến cho em những thông tin về văn hóa Hà Nội: Về sự hình thành và nếp sống thanh lịch của người Hà Nội.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Đặc điểm em thích nhất của văn hóa Hà Nội được nhắc đến trong bài là: Nếp sống thanh lịch của người Hà Nội (người Hà Nội “sành ăn, sành mặc, đánh giặc giỏi, đại diện của anh hùng cả nước, làm ăn tài, đại diện của tinh hoa dân tộc”…) → Điều này đã nói lên sự khác biệt, chỉ có thể bắt gặp ở con người Hà Nội mà không thể là bất kì một địa phương nào khác.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">- Một số nét đặc sắc của văn hóa vùng dân tộc Tây Bắc</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Văn hóa nông nghiệp Tây Bắc: Những phần ruộng bậc thang trùng điệp trên sườn núi, dưới vực sâu khiến vùng đất này thêm phần đặc biệt</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Văn hóa ẩm thực: Những món ăn tại đây thường được chế biến với hương vị đậm đà, mùi vị khác biệt, trở thành đặc sản đối với bất cứ du khách nào khi ghé thăm. Những mốn ăn độc – lạ phải kể đến như: Canh da trâu, chẩm chéo, cơm lam nấu trong ống tre, rượu sâu chít hay các loại quả đặc trưng khác…</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;"> + Trang phục truyền thống: Đối với đồng bào vùng Tây Bắc, những bộ trang phục của họ theo truyền thống để tạo nên bản sắc dân tộc riêng.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="color: #000000;">CoLearn.vn</span></p>
</div>
<div id="end_sub_question_nav"></div>
</div>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài