Trợ từ, thán từ
Soạn bài Trợ từ, thán từ SGK Ngữ văn 8 tập 1 chi tiết
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>I.</strong><strong> </strong><strong>TRỢ TỪ</strong> <!-- Quick Adsense WordPress Plugin: http://quickadsense.com/ --></p>
<p style="text-align: justify;"><strong> Câu 1: </strong>Nghĩa của các câu dưới đây có gì khác nhau? Vì sao có sự khác nhau đó?</p>
<p><em>- Nó ăn hai bát cơm.</em></p>
<p><em>- Nó ăn những hai bát cơm.</em></p>
<p><em>- Nó ăn có hai bát cơm.</em></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">* Khác nhau:</p>
<p style="text-align: justify;">– Nó ăn hai bát cơm: nói lên sự việc khách quan.</p>
<p style="text-align: justify;">– Nó ăn những hai bát cơm: ngoài ý nghĩa khách quan, còn có ý nhấn mạnh đánh giá việc nó ăn hai bát cơm là nhiều.</p>
<p style="text-align: justify;"> – Nó ăn có hai bát cơm: đánh giá nó ăn hai bát cơm là ít, không đạt mức bình thường.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 2. </strong>Các từ <em>những</em> và <em>có</em> trong các câu ở mục 1 đi kèm từ ngữ nào trong câu và biểu thị thái độ gì của người nói đối với sự việc.<strong><br /></strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Các từ “ những” và “có” ở các câu trong mục 1 là dùng để đánh giá, nhấn mạnh sự vật, sự việc được nói đến trong câu.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>II. THÁN TỪ</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 1: </strong>Các từ <em>Này, A</em> và V<em>âng</em> trong những đoạn trích sau đây biểu thị điều gì?</p>
<p>a) <strong>Này</strong>! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “<strong>A</strong>! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?”.</p>
<p>(Nam Cao, <em>Lão Hạc</em>)</p>
<p>b) - <strong>Này</strong>, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.</p>
<p>- <strong>Vâng</strong>, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.</p>
<p>(Ngô Tất Tố, <em>Tắt đèn</em>)</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">a. Hai từ này thường được thốt ra để gây sự chú ý của người đối thoại, hoặc biểu thị tức giận khi nhận ra điều gì đó không tốt, hoặc ngược lại biểu hiện sự vui mừng, sung sướng (tất nhiên là khác nhau về ngữ điệu).</p>
<p style="text-align: justify;">b. Thán từ “này” có khả năng tạo thành câu như câu nói trong đoạn văn của Nam Cao. Thán từ này cũng làm thành phần phân biệt của câu như “này, vâng” trong đoạn văn của Ngô Tất Tố. Từ “vâng” ở đây là tiếng dùng để đáp lại lời người khác một cách lễ phép, trân trọng và có ý đang nghe họ nói.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 2: </strong>Nhận xét về cách dùng từ <em>Này, A</em> và <em>Vâng</em> bằng cách lựa chọn những câu trả lời đúng.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p>a. Các từ <em>ấy</em> có thể làm thành một câu độc lập</p>
<p>d. Các từ <em>ấy</em> có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường đứng đầu câu.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>III. LUYỆN TẬP</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 1. </strong><strong>Trong các câu dưới đây, từ nào là trợ từ, từ nào không phải trợ từ?</strong></p>
<div class="Section1">
<p>a) <strong>Chính</strong> thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.</p>
<p>b) Chị Dậu là nhân vật <strong>chính</strong> của tác phẩm “Tắt đèn”.</p>
<p>c) <strong>Ngay</strong> tôi cũng không biết đến việc này.</p>
<p>d) Anh phải nói <strong>ngay</strong> điều này cho cô giáo biết.</p>
<p>e) Cha tôi <strong>là</strong> công nhân.</p>
<p>g) Cô ấy đẹp ơi <strong>là</strong> đẹp.</p>
<p>h) Tôi nhớ mãi <strong>những</strong> kỉ niệm thời niên thiếu.</p>
<p>i) Tôi nhắc anh <strong>những</strong> ba bốn lần mà anh vẫn quên.</p>
</div>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p>- Các câu có từ in đậm là trợ từ:</p>
<p>a. <strong>Chính</strong> thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.</p>
<p>c. <strong>Ngay</strong> tôi cũng không biết đến việc này.</p>
<p>g. Cô ấy đẹp ơi <strong>là</strong> đẹp.</p>
<p>i. Tôi nhắc anh <strong>những</strong> ba bốn lần mà anh vẫn quên.</p>
<p> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 2. </strong>Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong những câu sau.</p>
<p>a) Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến… Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi <strong>lấy</strong> một lá thư, nhắn người thăm tôi <strong>lấy</strong> một lời và gửi cho tôi <strong>lấy</strong> một món quà.</p>
<p>(Nguyên Hồng, <em>Trong lòng mẹ</em>)</p>
<p>b) Hai đứa mê nhau lắm. Bố mẹ đứa con gái biết vậy, nên cũng bằng lòng gả. Nhưng họ thách nặng quá: <strong>nguyên</strong> tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu… cả cưới nữa thì mất <strong>đến</strong> cứng hai trăm bạc.</p>
<p>(Nam Cao, <em>Lão Hạc</em>)</p>
<p>c) Tính ra cậu Vàng cậu ấy ăn khỏe hơn <strong>cả</strong> tôi, ông giáo ạ!</p>
<p> (Nam Cao, <em>Lão Hạc</em>)</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<div class="Section2">
<table style="border-collapse: collapse; width: 71.7902%;" border="1">
<tbody>
<tr>
<td style="width: 15.6261%; text-align: center;"><strong>Câu</strong></td>
<td style="width: 26.4668%; text-align: center;"><strong>Trợ từ</strong></td>
<td style="width: 57.8229%; text-align: center;"><strong>Ý nghĩa</strong></td>
</tr>
<tr>
<td style="width: 15.6261%;">a</td>
<td style="width: 26.4668%;">lấy</td>
<td style="width: 57.8229%;">có tác dụng nhấn mạnh mức tối thiểu, tới việc đã rất lâu không nhận được bất cứ một lá thư, lời hỏi thăm, sự quan tâm của mẹ</td>
</tr>
<tr>
<td style="width: 15.6261%;">b</td>
<td style="width: 26.4668%;">nguyên</td>
<td style="width: 57.8229%;">toàn vẹn, không sai, không khác so với ban đầu</td>
</tr>
<tr>
<td style="width: 15.6261%;"> </td>
<td style="width: 26.4668%;">đến</td>
<td style="width: 57.8229%;">nhấn mạnh mức độ cao sự sự việc, gây sự ngạc nhiên, bất ngờ cho người khác</td>
</tr>
<tr>
<td style="width: 15.6261%;">c</td>
<td style="width: 26.4668%;">cả</td>
<td style="width: 57.8229%;">gồm hết, tóm hết</td>
</tr>
<tr>
<td style="width: 15.6261%;"> </td>
<td style="width: 26.4668%;">cứ</td>
<td style="width: 57.8229%;">biểu thị nhấn mạnh thêm về sắc thái khẳng định, không kể khách quan như thế nào</td>
</tr>
</tbody>
</table>
</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 3. </strong><strong>Chỉ ra thán từ trong các câu dưới đây:</strong></p>
<p>a) Đột nhiên lão bảo tôi:</p>
<p>- Này ! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má gì đấy, ông giáo ạ!</p>
<p>À! Thì ra lão đang nghĩ đến thằng con lão.</p>
<p>b) – Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt…</p>
<p>Ấy! Sự đời lại cứ thường như vậy đấy. Người ta định rồi chẳng bao giờ người ta làm được.</p>
<p>c) – Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.</p>
<p>d) Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn […].</p>
<p>e) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết…</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">a. Này, à.</p>
<p style="text-align: justify;">b. Ấy.</p>
<p style="text-align: justify;">c. Vâng.</p>
<p style="text-align: justify;">d. Chao ôi.</p>
<p style="text-align: justify;">e. Hỡi ơi….</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 4. </strong><strong>Các thán từ in đậm trong những câu sau đây bộc lộ cảm xúc gì?</strong></p>
<p>a) Chuột Cống chùi bộ râu và gọi đám bộ hạ: “Kìa chúng bay đâu, xem thằng Nồi Đồng hôm nay có gì chén được không?”.</p>
<p>Lũ chuột bò lên chạn, leo lên bác Nồi Đồng. Năm sáu thằng xúm lại húc mõm vào, cố mãi mới lật được cái vung nồi ra. “<strong>Ha ha</strong>! Cơm nguội! Lại có một bát cá kho! Cá rô kho khế: vừa dừ vừa thơm. Chít chít, anh em ơi, lại đánh chén đi thôi!”.</p>
<p>Bác Nồi Đồng run như cầy sấy: “Bùng boong. <strong>Ái ái</strong>! Lạy các cậu, các ông, ăn thì ăn, nhưng đừng đánh đổ tôi xuống đất. Cái chạn cao thế này, tôi ngã xuống không vỡ cũng bẹp, chết mất!”.</p>
<p>(Nguyễn Đình Thi, <em>Cái tết của Mèo Con</em>)</p>
<p>b) <strong>Than ôi</strong>! Thời oanh liệt nay còn đâu?</p>
<p> (Thế Lữ, <em>Nhớ rừng</em>)</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p>a.</p>
<p>- Ha ha: bộc lộ sự sảng khoái, sung sướng trước những phát hiện thú vị</p>
<p>- Ái ái: tiếng thốt lên khi bị đau đột ngột (sự sợ hãi)</p>
<p>b. Than ôi: biểu thị sự đau buồn, tiếc nuối</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 5. </strong>Đặt năm câu với năm thán từ khác nhau</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Hướng dẫn trả lời:<br /></strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Ôi chao! Bức tranh bạn Mai vẽ mới đẹp làm sao.</p>
<p style="text-align: justify;">- A, mẹ đi chợ đã về!</p>
<p style="text-align: justify;">- Vâng, con sẽ quét sân thật sạch sẽ!</p>
<p style="text-align: justify;">- Này, em đi đạp xe cẩn thận nhé!</p>
<p style="text-align: justify;">- Trời ơi, bạn ngã đau lắm đúng không?</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Câu 6. </strong>Hãy giải thích ý nghĩa câu tục ngữ: Gọi dạ bảo vâng</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p>"Gọi dạ bảo vâng" là câu tục ngữ chỉ người biết lễ phép, có thái độ cung kính đối với người bề trên. Câu tục ngữ này khuyên chúng ta phải khiêm nhường, lễ phép, lễ độ đặc biệt với những người </p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài