Nội dung chính: Những câu tục ngữ về thiên nhiên đã phản ánh, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên. Những kinh nghiệm ấy là “túi khôn” của nhân dân nhưng chỉ có tính chất tương đối chính xác vì không ít kinh nghiệm được tổng kết chủ yếu dựa vào quan sát.
Chuẩn bị đọc
Câu 1 (Trang 29 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Thiên nhiên tác động như thế nào đến cuộc sống của chúng ta?
Trả lời:
Thiên nhiên tác động vô cùng lớn đến cuộc sống của chúng ta:
+ Thiên nhiên là nơi sản sinh ra sự sống của con người.
+ Thiên nhiên mang lại cho con người rất nhiều lợi ích: đem đến nguồn thức ăn, nguồn khoáng sản, lâm sản, hải sản,....
Trải nghiệm cùng Văn bản
Tác giả dân gian muốn nói về hiện tượng gì qua câu 6?
Trả lời:
Qua câu 6, tác giả dân gian muốn nói về hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau theo mùa.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (Trang 30 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết các câu trong văn bản trên là tục ngữ?
Trả lời:
Những dấu hiệu giúp em nhận biết các câu trong văn bản trên là tục ngữ là:
- Các câu đều vô cùng ngắn gọn, hàm súc.
- Có nhịp điệu, hình ảnh, có vần
- Được sử dụng trong lời nói hằng ngày.
- Nội dung: chủ yếu là những kinh nghiệm về thiên nhiên, thời tiết.
Câu 2 (Trang 30 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Các câu tục ngữ trên cùng nói về điều gì?
Trả lời: Các câu tục ngữ trên cùng nói về những kinh nghiệm thời tiết
Câu 3 (Trang 30 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Điền số chữ, số dòng, số vế của các câu tục ngữ số 2, 4, 6 vào bảng sau (làm vào vở):
Trả lời:
| Câu | Số chữ | Số dòng | Số vế |
| 1 | 8 | 1 | 2 |
| 2 | 8 | 1 | 2 |
| 4 | 13 | 1 | 3 |
| 6 | 14 | 2 | 4 |
Câu 4 (Trang 30 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Xác định các cặp vần từ câu tục ngữ số 2 đến số 6 và điền vào bảng dưới đây (làm vào vở):
Nhân xét về tác dụng của vần trong các câu tục ngữ nêu trên.
Trả lời:
| Câu | Cặp vần | Loại vần | Tác dụng |
| 1 | Trưa - Mưa | Vần cách | Giúp cho các câu tục ngữ có vần, có nhịp điệu, hài hòa về âm thanh hơn. Khi đọc sẽ tạo ra cảm giác liền mạch, hợp lý |
| 2 | Hạn - Tán | Vần cách | |
| 3 | May - Bay | Vần cách | |
| 4 | Đài - Hai | Vần cách | |
| 5 | Mưa - Vừa | Vần cách | |
| 6 | Năm - Nằm | Vần cách |
Câu 5 (Trang 31 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Về hình thức, câu tục ngữ số 5 có gì khác biệt so với các câu còn lại?
Trả lời: Về hình thức, câu tục ngữ số 5 khác biệt so với các câu còn lại ở chỗ: đây là câu tục ngữ được viết dưới dạng câu thơ lục bát, dòng trên có 6 tiếng, dòng dưới có 8 tiếng.
Câu 6 (Trang 31 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Theo em, các câu tục ngữ trên đây có thể giúp ích gì cho con người trong cuộc sống?
Trả lời: Theo em, các câu tục ngữ trên đây có thể giúp ích con người dự đoán trước được tình hình thời tiết, để biết cách xử lý trong từng tình huống một cách kịp thời, như: trời nắng có thể mặc áo, đội mũ; trời mưa kịp thời mang ô hoặc áo mưa,... Đồng thời giúp chúng ta biết cách quan sát các hiện tượng tự nhiên và nhận thức về các hiện tượng tự nhiên.
Câu 7 (Trang 31 SGK Ngữ văn 7, Chân trời sáng tạo, Tập 2)
Hãy hình dung một tình huống giao tiếp có thể sử dụng các câu tục ngữ trên. Sau đó, viết một đoạn đối thoại hoặc một đoạn văn về tình huống này với độ dài khoảng 5, 6 câu.
Trả lời:
Vào một ngày khoảng giữa tháng 4, khi những làn mưa xuân đã lùi đi, để lại khoảng trời trong xanh cùng nắng ấm chan hòa, tôi sung sướng khi nhìn những chậu loa kèn trong vườn bung nở và háo hức đem quần áo mùa đông đi cất. Nhưng mẹ chợt bảo tôi: "Con hãy khoan cất quần áo ấm, vẫn còn rét nữa cơ". Trong suy nghĩ tôi vẫn cho rằng mùa hè đã sắp đến rồi, những ngày vừa qua thời tiết khá nắng và có sự oi ả. Mẹ tôi liền giải thích thêm: "Bây giờ đang là tháng 3 âm lịch. Các cụ có câu “Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân”. Đến vài ngày sau, gió rét đã về thật. Giờ đây tôi đã hiểu sự kỳ diệu của tạo hóa khi có tháng 1 se lạnh với những cơn mưa phùn thanh nhẹ, tháng 2 đẹp duyên dáng trong sắc hoa xuân tươi tắn và thời tiết đột nhiên trở lạnh vào tháng 3 khi nàng Bân may áo cho chồng.