Bếp lửa - Bằng Việt
Soạn bài Bếp lửa SGK Ngữ văn 9 tập 1 chi tiết
<div id="box-content">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p><strong>VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ - TÁC PHẨM</strong></p>
</div>
<div id="sub-question-1" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p><strong>1. Tác giả</strong></p>
<p>- Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).</p>
<p>- Ông bắt đầu sáng tác thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.</p>
<p>- Hiện nay, ông là Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội.</p>
<p><strong>2. Tác phẩm</strong></p>
<p><strong>- Hoàn cảnh sáng tác: </strong>Bài thơ được sáng tác năm 1963, khi tác giả đang là sinh viên học ngành Luật ở nước ngoài và được đưa vào tập “Hương cây - Bếp lửa" (1968). </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 1 (Trang 145 SGK Ngữ Văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Bài thơ là lời của nhân vật nào, nói về ai và về điều gì? Dựa vào mạch tâm trạng của nhân vật trữ tình, em hãy nêu bố cục của bài thơ.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Bài thơ là lời của người cháu nói về bà, nói về tình yêu thương tha thiết mà bà đã dành cho cháu trong những ngày gian khổ.</p>
<p style="text-align: justify;">- Bố cục theo dòng tâm trạng nhân vật:</p>
<p style="text-align: justify;">+ Ba dòng thơ đầu: Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà.</p>
<p style="text-align: justify;">+ Bốn khổ thơ tiếp theo (từ <em>Lên bốn tuổi</em> đến <em>Chứa niềm tin dai dẳng</em>): Hồi tưởng những kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa.</p>
<p style="text-align: justify;">+ Hai khổ thơ tiếp theo (từ <em>Lận đận đời bà</em> đến <em>thiêng liên – bếp lửa</em>): Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà.</p>
<p style="text-align: justify;">+ Khổ cuối: Cháu đã trưởng thành, đã đi xa nhưng không nguôi nhớ về bà.</p>
</div>
<div id="sub-question-2" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 2 (Trang 145 SGK Ngữ Văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Trong hồi tưởng của người cháu, những kỉ niệm nào về bà và tình bà cháu đã được gợi lại? Em hãy chỉ ra sự kết hợp giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự, bình luận trong bài thơ và tác dụng của sự kết hợp ấy?</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Trong hồi tưởng của người cháu biết bao kỷ niệm thân thương đã được gợi lại:</p>
<p style="text-align: justify;">- Năm lên bốn tuổi là năm đói kém, nhọc nhằn (1945). Nạn đói năm ấy đã trở thành bóng đen ghê rợn ám ảnh cháu.</p>
<p style="text-align: justify;">- Tám năm ở cùng bà khi cha mẹ bận công tác, bà dạy cháu học, dạy cháu làm, bà kể chuyện cháu nghe, chia sẻ với cháu nỗi vắng mẹ, cặm cụi nhóm lửa, nuôi nấng cháu.</p>
<p style="text-align: justify;">- Năm giặc đốt làng, đốt nhà, bà vẫn vững lòng dặn cháu giữ kín chuyện để bố mẹ yên tâm công tác, bà vẫn sớm chiều nhen nhóm ngọn lửa ủ ấm lòng cháu. Kỷ niệm nào về bà cũng thấm đậm yêu thương.</p>
<p style="text-align: justify;">Bài thơ đan xen giữa kể là những đoạn tả sinh động, tả cảnh bếp lửa chờn vờn trong sương sớm, tả cảnh đói mòn đói mỏi, cảnh làng cháy, đặc biệt là hình ảnh cặm cụi, tần tảo sớm hôm của bà… Lời kể và tả chứa chan tình yêu thương, lòng yêu ơn của người cháu nơi xa đối với bà.</p>
</div>
<div id="sub-question-3" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 3 (Trang 145 SGK Ngữ Văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Phân tích hình ảnh bếp lửa trong bài thơ. Hình ảnh bếp lửa được nhắc đến bao nhiêu lần? Tại sao khi nhắc đến bếp lửa là người cháu lại nhớ đến bà, và ngược lại, khi nhớ về bà là nhớ ngay đến hình ảnh bếp lửa? Hình ảnh ấy mang ý nghĩa gì trong bài thơ này? Vì sao tác giả lại viết "<em>Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa</em>"?</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Hình ảnh bếp lửa xuyên suốt trong những vần thơ của bài thơ. Hình ảnh bếp lửa được nhắc tới 10 lần .</p>
<p style="text-align: justify;">- Vì hình ảnh bếp lửa đã trở thành biểu tượng do hằng ngày bà luôn nhóm lửa nấu vào mỗi sáng. Bà là người đã thắp sáng tình cảm, tình yêu thương khi nhóm bếp lửa lên, tác giả đã dựa vào đó để gửi gắm tình cảm cảm xúc của mình là tình cảm thiêng liêng giữa bà và cháu.</p>
</div>
<div id="sub-question-4" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 4 (Trang 146 SGK Ngữ Văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Vì sao ở hai câu dưới tác giả dùng từ "ngọn lửa" mà không nhắc lại "bếp lửa"? Ngọn lửa ở đây có ý nghĩa gì? Em hiểu những câu thơ trên như thế nào?</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Ở hai câu dưới, tác giả dùng từ “ngọn lửa” mà không nhắc lại “bếp lửa”. Vì nói đến “bếp lửa” là nói đến một vật hữu hình, cụ thể của mỗi gia đình. Còn hình ảnh “ngọn lửa” mang ý nghĩa khái quát, rộng lớn hơn.</p>
<p style="text-align: justify;">- Mỗi lần nhóm bếp lửa, ngọn lửa cháy sáng lên mang nhiều ý nghĩa tượng trưng. Đó là ngọn lửa được nhóm từ lòng bà – ngọn lửa của sức sống, yêu thương, niềm tin, tình yêu của bà với kháng chiến, với Đảng. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – truyền cho cháu những kỉ niệm ấm lòng, những niềm tin thiêng liêng, kì diệu nâng bước cháu trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.</p>
</div>
<div id="sub-question-5" class="box-question top20">
<div style="margin-bottom: 10px; clear: both;">
<p> </p>
</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Trả lời câu 5 (Trang 146 SGK Ngữ Văn 9, Tập 1)</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Cảm nhận của em về tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ. Tình cảm ấy được gắn liền với những tình cảm nào khác.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Tình cảm bà cháu trong bài thơ rất sâu nặng. Đây là lời yêu thương tha thiết của người cháu nơi xa đối với bà:</p>
<p style="text-align: justify;">"<em>Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu</em></p>
<p style="text-align: justify;"><em>Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả</em></p>
<p style="text-align: justify;"><em>Nhưng vẫn chẳng lức nào quên nhắc nhở:</em></p>
<p style="text-align: justify;"><em>- Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa?..."</em></p>
<p style="text-align: justify;">=> Tình cảm ấy vượt qua chiều dài của thời gian, chiều rộng của không gian, neo đậu mãi trong trái tim cháu. Tuổi thơ của cháu đã đi qua theo năm tháng, khoảng cách giữa bà và cháu cũng đã xa vời vợi nhưng cháu chẳng lúc nào quên nhắc nhở về bà. Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với người bà cũng chính là lòng biết ơn đối với gia đình, quê hương, đất nước.</p>
</div>
<div id="sub-question-6" class="box-question top20">
<p> </p>
<p style="text-align: justify;"><strong>LUYỆN TẬP</strong></p>
<p style="text-align: justify;">Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh bếp lửa trong bài thơ.</p>
<p><strong>Hướng dẫn trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Gợi ý trả lời:</strong></p>
<p style="text-align: justify;">- Giới thiệu tác giả, tác phẩm, hình ảnh bếp lửa.</p>
<p style="text-align: justify;">- Số lần xuất hiện: 10 lần.</p>
<p style="text-align: justify;">- Ý nghĩa: Bếp lửa là biểu hiện cụ thể và đầy gợi cảm về sự tảo tần, chăm sóc và tình yêu thương của bà dành cho cháu và những người thân. Bếp lửa là tình bà ấm áp, bếp lửa là tay bà chăm chút. Bếp lửa gắn với những gian khó đời bà. Ngày ngày bà nhóm bếp lửa cũng là nhóm lên niềm vui, sự sống, niềm yêu thương chi chút dành cho con cháu và mọi người.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Bài tham khảo:</strong></p>
<p style="text-align: justify;"> Trong ký ức của nhà thơ Bằng Việt, hình ảnh bếp lửa gắn với sự tần tảo hi sinh của người bà. Hình ảnh bếp lửa được nhắc đi nhắc lại trong bài cũng chính là nỗi nhớ, là suy ngẫm của người cháu về bà. Bếp lửa ấp iu, nồng đượm cũng chính là tình yêu thương của người bà được nhóm lên. Bếp lửa ấy đã âm ỉ cháy mãi, nuôi nấng tình yêu quê hương trong lòng người cháu, bếp lửa ấy đã ấp ủ mãi tình bà cháu thiêng liêng. Nhà thơ đã giữ ngọn lửa thiêng ấy như giữ tài sản quý giá nhất của mình, như cất giữ tuổi thơ nồng đượm tình bà cháu thân thương. Chính ngọn lửa thiêng này đã sưởi ấm cho tác giả suốt cả cuộc đời dẫu có đi khắp chân trời góc bể. Bài thơ sẽ sống mãi trong lòng người đọc bởi hình ảnh thân thương ấy gắn với tình yêu quê hương đất nước.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
</div>
<div id="end_sub_question_nav"></div>
</div>
Xem lời giải bài tập khác cùng bài